Czemu i jak zarządzać ryzykami IT

Zarządzanie ryzykiem IT wciąż jest często traktowane jako coś innego, dziwnego, niezwykłego i często zbyt skomplikowanego lub zbyt odległego od profilu działalności organizacji. Wciąż znaczna część organizacji nie zarządza tymi ryzykami w sposób właściwy.

ISACA od jakiegoś czasu stara się zmienić ten stan, pokazuje, że de facto ryzyka IT mają wpływ na działalność każdego z przedsiębiorstw, że są nie tylko integralną częścią ryzyka operacyjnego, którym coraz częściej organizacje zaczynają zarządzać, a jest częścią wszystkich składowych systemu zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwach (Enterprise Risk Management). Wydała w tym celu zbiór dokumentów wchodzących w skład Risk IT Framework. Bardzo zachęcam do zapoznania się z tymi dokumentami, w szczególności z dokumentami:
- The Risk IT Framework
- The Risk IT Practitioner Guide

Ponieważ technologie IT dotykają wszystkich obszarów działalności organizacji nie można ich zastawiać samym sobie. Przedsiębiorstwa zarządzają ryzykiem kredytowym czy finansowym, z punktu widzenia operacji troszczą się o zapewnienie ciągłości, o bezpieczeństwa pracy, przeciwpożarowe... A bardzo często zupełnie pomijają to, co spina wszystkie obszary w jedną całość - technologie IT. Oraz wszystkie związane z tym podatności, które co rusz przypominają o swoim istnieniu, oczywiście w najmniej spodziewanych momentach.

Administratorzy - nie można bez nich,nie można z nimi

Computerworld opublikował bardzo interesujący sondaż Cyber-Ark Software dotyczący tego czym w wolnych chwilach zajmują się administratorzy. Wynika z niego, że:

- 67% pracowników IT przyznaje, że zdarzyło im się przeglądać dane współpracowników, które nie były w żaden sposób związane z ich pracą
- 41% specjalistów IT przynajmniej raz wykorzystało uprawnienia administratora w firmowych komputerach do uzyskania lub przeglądania poufnych informacji innych osób

Niestety, jeśli ktoś może wszystko to naprawdę trudnym może okazać się powstrzymanie się od tego by co nieco sobie poprzeglądać. Przecież i tak nikt się o tym nie dowie. JEŚLI logi dokumentujące czynności administratorów są w ogóle gromadzone, to w większości przypadków oni i tak mają do nich DOSTĘP więc mogą usunąć niewygodne wpisy. Kto przecież korzysta z narzędzi (jak Tripwire lub Open Source Tripwire) do zapewniania integralności danych?

Rozwiązanie problemu nie jest wcale trywialne - wymaga kompleksowego podejścia:

- odejścia od korzystania z kont generycznych (admin, root itp) na rzecz kont imiennych
- kontroli uprawnień na zasadach ról (trochę więcej o tym pisałem wczoraj)
- bezzwłoczne usuwanie niepotrzebnych kont (np. zwolnionych pracowników), regularne przeglądy uprawnień
- właściwe zdefiniowanie informacji objętych ochroną
- kontroli wykorzystania uprzywilejowanych kont (np. ochrona haseł w sejfach elektronicznych, jak ten produkowany właśnie przez Cyber-Ark)
- monitorowania użycia kont uprzywilejowanych (przynajmniej logów, choć jeszcze ciekawsze jest nagrywanie sesji np. przy pomocy Cyber-Ark, pod warunkiem, że jest gdzie to przechowywać i ma to kto na bieżąco analizować)
- zabezpieczania logów (zabranie uprawnień administratorów do serwerów z logami lub zapewnianie integralności programami typu Tripwire
- odchodzenie od umieszczanych w kodzie haseł, lub przynajmniej przechowywanie ich w zaszyfrowanej wersji
- przeprowadzenia niezależnej kontroli funkcjonowania całego rozwiązania

Pułapki "same-as"

Jednym z najczęściej spotykanych zwyczajów we wszystkich chyba rodzajach organizacji jest tworzenie profili nowych użytkowników (lub dodawanie uprawnień) "tak samo" jak np u Kowalskiego. Jest to wygodne, gdyż zamiast mozolnie dodawać uprawnienia do poszczególnych katalogów czy systemów można skopiować profil i po paru sekundach praca jest zrobiona.

Kontrola jakości w takich sytuacjach wygląda zwykle następująco:
1. jak użytkownik ma za mało uprawnień (o czymś zapomniano) to zaraz zrobi raban więc dostanie to co potrzebuje
2. jak użytkownik na za dużo to...hmm to trudno. Będzie kiedyś weryfikacja praw to mu się zabierze (jeśli uda się to wypatrzyć).

W tę pułapkę wpadają firmy na całym świecie. Setki tysięcy pracowników na wszystkich kontynentach mają za duże uprawnienia, czyli mogą za dużo przeczytać, pozmieniać lub pokasować ze względu na lenistwo osób odpowiedzialnych za nadawanie uprawnień (tu uwaga, niekoniecznie chodzi o administratorów aplikacji - często to działy biznesowe są zbyt leniwe (czytaj zapracowane) by troszczyć się o drobiazgi typu uprawnienia. Jak to się może skończyć popamięta przez lata na pewno bank Societe Generale zatrudniający kiedyś bystrego maklera Jerome Kerviela.

Rozwiązaniem na takie sytuacje jest przejrzenie organizacji pod kątem ról wykonywanych przez pracowników i przypisywanie pracowników do odpowiednich z nich w zależności od potrzeb. Służą do tego dedykowane systemy, można to również zrobić taniej - "ręcznie" przy większej ilości włożonej pracy, ale o tym napisze innym razem.

Wielowarstwowa ochrona informacji

W trakcie ubiegłorocznej konferencji "Activity 2009" w Kazimierzu nad Wisłą organizowanej przez prof. Elżbietę Skrzypek z UMCS przedstawiałem referat dotyczący wielowarstwowej ochrony informacji.

Teorie wojskowości od dawien dawna wykorzystują koncepcję wielowarstwowej obrony (ang. defence in depth). Jest ona wykorzystywana do określenia strategii obrony, która tworzy elastyczny i powiązany system mający na celu znaczne opóźnienie ataku i zadanie atakującemu jak największych strat.

Teorie wzięte wprost ze strategii dowodzenia można również stosować podczas budowania systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji. W Takich sytuacjach zaproponowałem utworzenie 4 warstw obrony. Pierwsza warstwa ochrony powinna zajmować się kontrolą dostępu do informacji wyłącznie dla upoważnionych pracowników. Administratorzy wykonywaliby takie czynności jak przyznawanie praw dostępu, monitorowanie dostępu do informacji oraz wdrażanie i aktualizowanie technicznych zabezpieczeń. Ich praca byłaby nadzorowana przez drugą linię zabezpieczeń, czyli właścicieli biznesowych kontrolujących poprawność przyznanych praw dostępu oraz specjalistów bezpieczeństwa przeprowadzających bieżącą weryfikację bezpieczeństwa, dokonujących analiz mających na celu zapewnienie, że informacje są chronione w sposób właściwy. Najwyższą linię obrony stanowiłby audyt potwierdzający skuteczność niższych warstw ochrony informacji.

Cały referat został wydany przez UMCS: Syta J., Tkaczyk S., Zastosowanie podejścia wielowarstwowej ochrony podczas zarządzania bezpieczeństwem informacji. Praca zbiorowa Skrzypek E. [red.], Zakład Ekonomiki Jakości i Zarządzania Wiedzą, Wydział Ekonomiczny, Uniwersytet Marii Skłodowskiej-Curie, Lublin 2009, str 453-461

Wszech-monitoring

Dziś mija 5 rocznica ataku bombowego w Londynie. Przy tej okazji postanowiłem napisać o najbardziej popularnym zabezpieczaniu na wyspach

W Wielkiej Brytanii - kraju posiadającym rekordowe ilości kamer CCTV od dawien dawna trwa debata na temat ich rzeczywistej przydatności. Porównania do G.Orwella są jak najbardziej słuszne. Od jakiegoś czasu działa organizacja Big Brother Watch zajmująca się ochroną prywatności zabieranej w sposób znany z Wielkiego Brata.

Ostatnio debata znów się nasila, gdyż stróże prawa przyznają, że ich skuteczność w rzeczywistej walce z przestępcami jest coraz mniejsza.
Nagrania z kamer przestają być dobrą bronią z kilku powodów:
1. ktoś to musi oglądać i reagować na przestępstwa, a jak to robić mając setki tysięcy kamer do ogarnięcia?
2. kamery mogą działać odstraszająco wyłącznie na osoby chcące popełniać przestępstwa cyklicznie. W przypadku jednorazowych aktów terroru jak samobójcze zamachy kamery tylko odpowiedzą na pytanie kto, w żaden sposób nie zapobiegną tragedii.
3. kamery muszą zapisywać obraz w sensownej rozdzielczości a nagrania muszą być przechowywane przez rozsądny okres czasu.

Wielka Brytania potrzebuje więcej policjantów, nie kamer. Osiągnęła już masę krytyczną, po której ich skuteczność gwałtownie zaczęła spadać.

Komunikacja kluczem do skutecznego zarządzania ryzykiem

W trakcie prezentacji na dzisiejszej konferencji zajmowałem się miękkimi czynnikami a konkretnie rolą komunikacji w procesie zarządzania ryzykiem. Przypomniałem między innymi sylwetkę prof. Jamesa Reasona z Uniwersytetu w Manchesterze, który przez lata badał incydenty lotnicze i analizował możliwości ich redukcji.

Jednym z wyników prac było zwrócenie uwagi na fakt, że ludzkie błędy są w znacznej mierze konsekwencją a nie przyczyną. Czynniki organizacyjne kształtują zachowania pracowników i często to one są prawdziwą przyczyną incydentów. Dlatego głównym celem analizy incydentów powinno być zrozumienie kompletnego kontekstu błędu, nie tylko skoncentrowanie się na szukaniu winnych. Kultura sprawiedliwości ("just culture") postulowana przez prof. J. Reasona polega na dogłębnej analizie incydentów bez koncentrowania się na konkretnym pracowniku oraz wyciąganiu konsekwencji wyłącznie w stosunku do osób, które celowo zachowały się niewłaściwie oraz tych, których zachowanie cechowało się wyjątkową bezmyślnością.

Zapraszam do zapoznania się z całą prezentacją